Vandaag organiseerde de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (zeg maar de VVSG) een studiedag over dit thema. In hoofdberoep ben ik personeelsdeskundige bij een OCMW. Ik was dus erg blij toen onze secretaris voorstelde dat ik er samen met hem naartoe zou gaan.
De aanbevelingen van de Pensioencommissie 2020-2040 kwamen uitgebreid aan bod. Da’s niet moeilijk als je bekijkt wie de sprekers waren:
– Mark Suykens, algemeen directeur VVSG
– Daniel Bacquelaine, minister van Pensioenen
– Ria Janvier, gewoon hoogleraar Universiteit Antwerpen en lid van de ‘Commissie pensioenhervorming 2020-2040’
– Johan Janssens, administrateur-generaal Pensioensdienst voor de Overheidssector
– Saskia Lommelen Esofac
– Kris Rutten, Ethias
– Peter Vinck, Belfius Insurance
– Marijke De Lange, stafmedewerker personeel VVSG
– Jan Verschooten, ondervoorzitter studiecommissie vergrijzing en adjunct-commissaris Planbureau
En als afsluiter:
Debat onder leiding van Guy Tegenbos (De Standaard): Waarheen met de pensioenen van de lokale besturen?
Pascal Van Derstraeten, adviseur overheidspensioenen van het kabinet minister van Pensioenen Bacquelaine
Ria Janvier, gewoon hoogleraar Universiteit Antwerpen en lid van de ‘Commissie pensioenhervorming’
Mil Luyten, ACOD (namens het gemeenschappelijk vakbondsfront)
Mark Suykens, algemeen directeur VVSG
5 stappen om de overheidspensioenen betaalbaar te houden
De minister lichtte toe hoe volgens hem de overheidspensioenen betaalbaar zouden moeten blijven voor de lokale besturen. Enkele van de aangehaalde maatregelen zijn al in voege of zijn bijna doorheen de mallemolen die koninklijke besluiten produceert:
1. Invoering van een gemengd pensioen bij de overheid
Wie als statutair ambtenaar op pensioen gesteld wordt, ziet zijn ganse loopbaan als ambtenaar statutair gevaloriseerd worden in de pensioenberekening. Inclusief prestaties geleverd in contractueel dienstverband. De minister stelt voor om hier een einde aan te maken. Prestaties geleverd in contractueel dienstverband, geven recht op een pensioen in de regeling van de privé-sector. Zo moeten ook geen bijdragen van de RVP (Rijksdienst voor Pensioenen) overgeheveld worden naar de PDOS (Pensioendienst voor de Overheidssector). Een herziening van het juridisch kader rond de tweede pensioenpijler dringt zich op om dit mogelijk te maken.
2. Pensioen wordt berekend op basis van de wedde die de ambtenaar genoot gedurende de 10 jaar voorafgaand aan de oppensioenstelling.
Vroeger gebeurde dit op basis van de wedde van de 5 jaren voorafgaand op de oppensioenstelling. Dit klinkt misschien zwaarwichtig maar eigenlijk heeft deze maatregel maar een beperkte invloed. Wie jong begint aan zijn carrière als ambtenaar zit, afhankelijk van de functionele loopbaan, gemiddeld na 25 à 27 jaar aan zijn loonplafond (behoudens bevorderingen). Men heeft dan grosso modo nog 20 jaar te gaan. Aan maximumtarief. Voor deze ambtenaren maakt de nieuwe maatregel dus geen enkel verschil.
3. Leeftijd en loopbaanvoorwaarde voor de toegang tot het pensioen worden verstrengd
We moeten met zijn allen langer werken. Ook de ambtenaren. In 2019 moet men minstens 63 jaar jong zijn én minstens 42 loopbaanjaren tellen om toegang te hebben tot het vervroegd pensioen. Dat betekent dat vervroegd pensioen nog enkel mogelijk is voor wie op zijn 21e als ambtenaar begon te werken zonder enige onderbreking.
4. Afschaffing ziektepensioen
Statutaire personeelsleden die door Medex definitief ongeschikt verklaard worden voor elke functie (die met andere woorden zelfs geen telefoon meer kunnen opnemen), worden vervroegd gepensioneerd. Dat kan op eender welke leeftijd gebeuren. Vaak hebben deze mensen slechts een schraal pensioen waar zij niet mee kunnen rond komen. De minister stelt voor om dit te vervangen door een uitkering via de Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (ZIV). Hiervoor moet behoorlijk wat wetgeving aangepast worden. Momenteel heeft een statutair ambtenaar immers geen recht op uitkeringen via het ziekenfonds omdat voor ambtenaren een specifieke regeling bestaat voor ziekte.
5. Invoering van een puntensysteem
Dit is een voorstel van de commissie 2020-2040. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien, is nog niet in detail bekend. Hogere lonen genereren meer punten, lagere lonen leveren minder punten op.
Achterpoortje
Zoals beschreven in stap 3 van het plan van de minister, wordt het moeilijker om vervroegd met pensioen te gaan als ambtenaar. Of dat had u gedacht. Dit is België… Een ambtenaar wordt ambtshalve met pensioen gesteld op het moment dat hij na zijn 60e verjaardag 365 kalenderdagen ziekteverlof voorgeschreven kreeg. En reken maar dat er dokters bestaan die mee durven werken aan dergelijke constructies.
Betaalbaarheid
Ambtenarenpensioenen zijn welvaartsvaste pensioen dankzij de indexeringen en herwaarderingen die van toepassing zijn. Dit maakt dat het, ondanks het beknibbelen van de regering Di Rupo en de huidige regering, nog steeds dure pensioenen zijn. Waar velen los aan voorbij gaan, is dat de lokale besturen zelf instaan voor de betaalbaarheid van hun pensioenen. Als enigen in dit land. Overige pensioenstelsels (sector privé, sector zelfstandigen, politie, …) krijgen hier en daar wat geld toegestopt van andere overheden. Dit is voor de lokale besturen niet langer houdbaar.
Maar hoe kan er een financiële injectie komen ten gunste van de lokale besturen om hun pensioenlasten te kunnen dragen? Als we zien dat 25% van de BTW-inkomsten in dit land doorgesluisd worden naar de sociale zekerheid, aldus mevrouw Janvier, waarom kan hier dan niet een deeltje van overgemaakt worden aan de lokale besturen? De jaarlijkse stijging van de gemeentelijke bijdrage met 3,5% gaat quasi volledig naar de financiering van de pensioenen.
Ik beperk me tot het bovenstaande maar er kan uiteraard veel meer over de pensioenproblematiek over de verschillende stelsels heen gezegd worden. Zoals ik het vandaag hoorde verwoorden: de vergrijzing van de bevolking zorgt voor een verkaling van de budgetten. Hoe kunnen we onze pensioenen (en bij uitbreiding onze ganse sociale zekerheid) betaalbaar houden? Wie graag eens van gedachten wisselt, mag gerust een berichtje achterlaten.